Gastles Torenvalk op CBS De Rank in Westzaan
In groep 5/6 van CBS De Rank in Westzaan werd in 2015 door een van de leerlingen een spreekbeurt gehouden over roofvogels. Bij een van de leerlingen van deze groep staat thuis op het land een torenvalkkast waarin dit jaar een broedsel aanwezig is. Zodoende werd ik benaderd door eigenaar Annelies met het verzoek of ik het leuk zou vinden om samen met de kinderen een middag aandacht te besteden aan deze mooie roofvogel. Het zou dan leuk zijn om, naast een korte les in de klas, de leerlingen aanwezig te laten zijn bij het ringen van de valkjes en zo bij te dragen aan de natuureducatie van de kinderen.
Vliegvlug
Bij mijzelf en de andere leden van onze werkgroep staat educatie hoog in het vaandel. Ik was dan ook direct voor dit idee te porren. Dinsdag 28 juni was het dan zover. Samen met Anita ging ik naar het betreffende adres. In de voorfase hadden we zes eitjes gezien en later met de spiegelstok telden we vijf jongen. We hadden het ringen daarvan even uitgesteld vanwege de les op school. Daardoor bestond de kans dat de jongen deze dag, zoals wij dat noemen,” op uitvliegen staan”. Ze blijven namelijk ongeveer vier weken op het nest en zijn dan vliegvlug. Bij het naderen van de kast door mensen bestaat dan de kans dat ze eruit springen.
Zaterdagavond25 juni , rond de klok van 6 uur, werd ik gebeld door Kees Boer.Hij had een telefoontje gekregen van een mevrouw uit de Zuid van Assendelft, dat er een jonge ransuil bij haar buurman in de garage zat.
Omdat deze soort door ons moeilijk is te lokaliseren, omdat ze geen vaste broedplaatsen hebben en vaak heel hoog in oude ekster- en kraaiennesten hun legsel verstoppen en ze daarom moeilijk zijn op te sporen om te ringen, verzocht Kees me contact op te nemen met de buurman. In het telefoontje dat ik met hem pleegde, vertelde hij me dat er inderdaad een uil bij hem in de garage zat. De deur had opengestaan en blijkbaar was hij uit het nest gevallen en naar binnen geslopen. Hij had geen idee hoe lang hij er al zat. Ik ben direct in de auto gesprongen om de gelegenheid te baat te nemen om een ringetje om te leggen.
Bij aankomst werd ik verwelkomd door een enthousiaste bewoner en zijn echtgenote, die me de garage in leidden, waar de jonge vogel stil voor zich zat uit te kijken, voor een raam in de garage. Zoals een jonge “takkeling” betaamt, was hij vanaf de begane grond via allerlei obstakels omhoog geklommen en zat nu naar de vrije buitenwereld te kijken, in de hoop dat ie zijn moeder zou zien, die hem moest komen voeren, niet wetende dat dat op deze manier zeker niet ging lukken. Ik kon hem gemakkelijk pakken om hem aan de bewoners te tonen. Direct werden er enthousiast foto’s en filmpjes gemaakt en de dochter kwam, onder het uiten van allerlei enthousiaste kreten, de jongeling bewonderen.
Nadat ik het een en ander over de biometrie van de vogel had verteld, werd hij geringd, gemeten en gewogen. Via een inmiddels klaar gezette ladder hebben we hem zo hoog mogelijk in de geboortebom teruggezet, waar hij (of zij, want dat is namelijk niet te bepalen), rustig bleef zitten om te bekomen van alle beslommeringen. Inmiddels werd me duidelijk gemaakt dat er minstens nog 1 jong in het nest moest zitten. Omdat dat nest echter op een meter of 10 a 11 in de dennenboom zat, konden we daar op dit moment niet bijkomen. In de loop van de avond heb ik contact gezocht met onze klimmer Jurrian, die aangaf dat hij op zondagmorgen nog wel tijd had om te komen kijken.
Om 10 uur stonden we voor de woning en al snel zat Jurrian boven in de boom, waar hij constateerde dat er nog 2 (!) jongen aanwezig waren. Nadat Jurrian ze heel voorzichtig naar beneden had gehaald, werden ze onder toeziende ogen van familie en buurvrouw ( en van de ouderuil, die wakend op een tak keek of alles wel goed verliep, geringd, gemeten en gewogen, net als hun mede nestbewoner.
Wat direct opviel was het verschil in gewicht tussen het jong van zaterdagavond en de jongen van zondag. Het verschil bedroeg maar liefst 90 resp. 120 gram, terwijl de vleugellengte groter was, wat aangeeft dat hij ouder is.
Hieruit constateerden we dat de vluchteling geruime tijd in de garage moet hebben gezeten en minstens een dag niet gegeten heeft. Dat hij nog vol activiteit zat, werd bevestigd.
Direct nadat we zaterdag weg waren, klom hij van tak naar tak en settelde zich op een veilige plek, waar hij in de loop van de nacht door zijn ouders zeker gevonden is. Jongen schreeuwen namelijk gedurende de gehele nacht, om hun ouders aan te geven waar ze zitten en waar het voedsel moet worden afgeleverd. Een heel mooie ervaring rijker, spraken we met de bewoners onder het genot van een heerlijke koffie de afgelopen twee dagen nog eens door.
Hartelijk dank voor de gastvrije ontvangst en de prima verzorging!! (zoals gewoonlijk maken we uit privacy- en beschermingsoverwegingen namen en adressen niet bekend)
Rein Beentjes
Op dit moment is het erg druk binnen de werkgroep en op verschillende plaasten zijn we erg druk bezig met het ringen van de nesten, want er zijn veel jonge volgels bijna vliegvlug en dus is er enige urgentie om veel nesten te bezoeken in deze korte periode. Rein en Michiel hadden ook mij meegevraagd voor de dubbele avond van maandag 20 en dinsdag 21 juni en nadat het de hele maandag hard geregend had werd het om 19.15 uur droog op het moment van de aankomst op de eerste boerderij voor deze avond en daar waren we blij mee. Deze kast hangt op een goede hoogte en was gemakkelijk met de hoge ladder van Erik te doen en terwijl zijn zoon het schepnet voor de kast hield kon Michiel de 6 jonge Torenvalken uit de kast halen en dat terwijl een der ouders vlakbij in een volgende boom zat te wachten met een prooi in de bek.
Na een volle dag in de regen waren deze jonge Torenvalken nog verrassend droog gebleven in de kast!
Na deze kast zijn we een stukje verder gereden naar een volgende boerderij en daar maar 2 jonge Torenvalken in de kast, maar wat een dikkerd zat daarbij!
Kijkt u eens naar dit gewicht, 308 gram voor een jonge Torenvalk is echt erg zwaar te noemen! Broerlief was zeker 50 gram lichter en meer in de normale gemiddelden.
Terwijl de regen verder weg trok konden we weer door naar het volgende adres en daar wachtte een kerkuilkast op ons.
Vorig jaar was dit nog onze recordkast met 14 eieren en uiteindelijk 11 uitgevlogen jonge vogels en dit jaar "maar" 6 jonkies te ringen, maar niet minder mooi hoor!
Na dit nest door naar adres vier op de lijst en wederom een Torenvalk nest te behandelen en hier 4 jonge vogels te ringen.
Dit nest bevindt zich op een richel van een oude boerenschuur en al jaren hebben we hier een geslaagd nestgeval en dat is toch wel opmerkelijk te noemen, want een ideale plek is het niet en toch lukt het dit stelletje elk jaar weer om daar hun kroost groot te brengen en dat verdiend respect.
Na dit vierde nest moesten we nog even door rijden naar een andere locatie, want daar was een jonge vogel uit het nest gevallen en daar moesten we deze even terug helpen op het nest. Daar aangekomen zagen we dat dit jong geen ring om had en dit nest was al reeds geringd in een eerder stadium van dit seizoen en daar schrokken we toch wel even van. Na het ringen van die avond vertelde Michiel al dat hij dacht dat er misschien toch nog een extra exemplaar verderop verscholen kon hebben gezeten op deze locatie en daar heeft hij gelijk in gekregen. Met de broertjes en zusjes al rondvliegend rondom de kast en de tuin kreeg ook dit jong nog even een ringetje aangemeten en werd terug gezet in de nestopening en zal daar snel weer uit gaan vliegen nemen we aan.
Het is al laat en de zon gaat onder en dus tijd om deze drukke avond af te sluiten, want morgenavond gaan we weer verder en wachten er weer een aantal nesten op ons. Die nacht is Rein nog even wakker geschrokken van het feit dat hij er even niet zeker van was dat we de uitvliegopening van de kerkuilenkast weer open gezet hadden na het ringen, maar zowel Michiel als ik wisten dit zeker en dus was Rein weer gerust gesteld. Er werd de volgende morgen nog wel even een "emmer-alert" via de whatsapp verspreid, want Rein was de emmer met touw even kwijt en na een heerlijk fietsrondje met zijn vrouw langs de boerenbedrijven van de avond ervoor zat deze gewoon in zijn garage in de metselkuip verstopt.... Dat krijg je er van als alles eigenlijk toch wel een beetje snel moet gaan op de avond; al het ringwerk rustig aan en daar omheen doordouwen geblazen!
Nadat we weer verzameld hadden voor avond 2 zijn we eerst naar een Kerkuilenkast gereden in Assendelft zuid en de boer en boerin hadden nog wat familie en vrienden uitgenodigd voor deze ringsessie en ze konden meegenieten van het ringen van 4 gezonde jongen en die zaten al aardig in de veren en zagen er erg prachtig uit.
Hup weer in de auto en naar de andere kant van de polder voor een volgende Torenvalk kast en deze hangt op een prachtige plek in de natuur aan een boom en is ook goed vanaf de weg te zien. In deze kast 3 jongen en Michiel kon zijn lol weer op met het ringen van deze kleine ettertjes.
Na het ringen van dit nest konden we terug rijden naar het dorp en een aldaar opgehangen nestkast gaan ringen op een prive locatie en ook daar 3 gezonde jonge vogels geringd en zo komt ons totaal voor deze twee avonden op 10 geringde Kerkuilen en 18 geringde Torenvalken en dat is een mooi totaal.
Jos Spijkerman
Op zondagmorgen 12 juni was onze jaarlijkse ringdag gepland in het Wormer en Jisperveld en met wisselende weersvoorspellingen in de dagen er voor was het even aankijken hoe de weergoden ons zouden gaan behandelen deze dag.
Met regen op komst vanaf ongeveer 11.00 uur vertrokken wij om 08.00 uur met de boot vanaf de Poelboerderij in Wormer om eerst naar het verste nest te varen aan de kant van Jisp en een heerlijke vaartocht over het water leidde ons naar de juiste plek en daar arriveerden wij bij een Haviksnest met 1 jong erop en die stond al meteen op de rand van het nest toen de ladder tegen de boom werd uitgeschoven en dus was voorzichtigheid geboden bij het benaderen van de vogel. Deze besloot op het laatste moment toch te springen en in een mooie glijvlucht landde deze netjes in een lage tak naast mij en kon meteen worden gepakt en meegenomen naar de open ruimte op dit eilandje om geringd te worden.
Over een week is deze vogel klaar om uit te vliegen en dus zijn we nog net op tijd geweest bij dit nest met helaas maar 1 jong, maar deze was volledig gezond en met een gewicht van 1100 gram zeer goed doorvoed en dus klaar om het luchtruim te gaan kiezen in de komende dagen.
Nog even lachen voor de camera en met een mooie kleurring om de poot is dit jong weer netjes terug gezet op het nest en konden we weer aan boord gaan van de boot en een stukje verder te gaan varen naar het volgende nest en dit was die van een Bruine Kiekendief.
Onderweg zagen we een mannetje met prooi vliegen en zagen we het vrouwtje even de lucht in komen om de prooi over te nemen ( prooi overdracht ) en weer naar beneden te duiken, maar we konden het nest niet direct localiseren en zijn doorgevaren naar een nest even verderop, waar de locatie wel bekend van was. Hier aangekomen mocht Roeland voor het eerst Kiekendieven van een nest pakken en heel voorzichtig heeft hij ze alle drie kunnen pakken en overdragen aan Marc en Peter voor het ringwerk.
Na het ringen zijn de jonge vogels direct weer terug geplaatst op het nest en hier zitten twee van de drie geringde jonkies al weer op hun nest tafel en zal nummer drie snel weer volgen.
Vervolgens door om een buizerdnest te gaan bekijken, maar deze zit hoog in een te dunne boom en moeten we helaas aan ons voorbij laten gaan. We nemen nu eenmaal geen risico's bij het benaderen van nesten om zowel de boom als het nest ( en inhoud ) niet te beschadigen en bij twijfel laten we het nest dan ook altijd ongemoeid, maar proberen wel het nestresultaat te weten te komen voor de administratie en zoiets wordt dan meestal via de spiegelstok gedaan. Een stukje verder in de polder arriveren we bij het volgende Haviksnest en ook hier maar 1 jong en ook deze is al bijna volgroeid. Op het moment dat Jurrian bij de vogel kwam zat deze lekker te eten op het nest en dat was ook goed terug te zien aan zijn snavel tijdens het ringen.
Wat een prachtige koppen hebben deze vogels toch!
Na het terugzetten van deze vogel was het weer doorvaren naar een volgend eilandje op de lijst om daar een Buizerdnest te gaan bekijken en de drie aanwezige jonge vogels te gaan ringen. Onderweg was er contact met groepslid Michiel, die deze dag als gids meevoer op een excursieboot door het Wormer en Jisperveldvan de Poelboerderij / Natuurmonumenten, om die boot op het juiste moment bij ons langs te laten komen en de passagiers van deze rondvaart op een heuse ringsessie te trakteren.
Terwijl Jurrian boven in de boom hing en de jonge vogels behoedzaam van het nest haalde, meerde de rondvaart boot langszij aan bij onze boot en konden we verder met deze ringsessie.
Hier laat Michiel nog even een zojuist geringde Buizerd aan de excursieleden zien en daarna kon het jong meteen weer terug de boom in om met de andere jonge vogels weer samen terug te zijn op het nest.
Het volgende nest om te controleren was deze Torenvalk kast en in de spiegel kunnen we duidelijk de jonge vogels zien in deze kast, maar de 5 aanwezige jongen zijn nog net te jong om al geringd te worden en dus gaat deze kast op de lijst voor de volgende week. Hierna nog een Torenvalk kast bezocht en ook deze jonge vogels waren nog te klein en dat gaat nog bijna twee weken duren alvorens die geringd kunnen gaan worden.
Van de verwachte regen hebben we alleen wat spetters gehad en hebben de donkere luchten ten zuiden van ons voorbij zien trekken en dus kunnen we spreken van een geslaagde dag in de polder, met goed weer en weer mooie vogels gezien en geringd.
Jos Spijkerman
Verrassing tijdens ringen van Torenvalkjes
Dinsdag 7 juni zijn de eerste jonge torenvalkjes van 2016 geringd. Een vroeg nestje, dat eerder door ons met de spiegelstok werd gecontroleerd.
Deze controle leerde ons dat er slechts 1 groot jong in de kast zat. De verrassing was dan ook groot, toen Michiel er 4 achter elkaar uit de nestkast haalde!!
Blijkbaar hadden ze zich bij de eerder genoemde controle vreselijk goed gedekt gehouden….. Uiteraard zijn de eigenaren van de kast altijd blij, als er meer dan een enkel jong aanwezig is en geringd kan worden.
Aan de foto’s is wel te zien dat het hier om een erg hoog geplaatste kast gaat en Michiel moest dan ook op de tast de jongen proberen te pakken en dat levert soms een pijnlijk moment op, als de klauwen met enthousiasme door de vogels in de vingers of hand worden geplant. Uiteindelijk: eind goed al goed.
4 metalen ringen en twee kleurringen hebben hun plekje gevonden en de vogels zijn weer met zorg teruggeplaatst.
Op een tweede adres werden nog drie jonge kerkuilen aangetroffen, dus het is weer volop lente in vogelland.
tekst: Rein Beentjes – foto’s: Jos Spijkerman