Zeldzaam: bosuilen brengen tweede broedsel groot

Sovon Vogelonderzoek Nederland
30-AUG-2019 - Nestonderzoeker Ronald Beskers viel bijna van zijn stoel toen hij in juli jonge bosuilen hoorde krijsen. Het paar in zijn Blaricumse tuin had voor de tweede keer een broedsel grootgebracht. Bosuilen staan erom bekend dat ze maar één broedsel grootbrengen, maar de uitzondering bevestigt de regel. Voor Nederland een uniek geval.

Op 15 juli zit Ronald Beskers gegevens over de nestkasten die hij inspecteert uit te werken. Ineens hoort hij vanuit zijn kamer jonge bosuilen (takkelingen) roepen. Tot zijn grote verbazing zitten er twee op het dak van zijn nestkast te krijsen.

Bosuil kijkt op 26 februari uit de nestkast van Ronald BeskersBosuil kijkt op 26 februari uit de nestkast van Ronald Beskers (Bron: Jan van der Geld)Ronald weet meteen dat dit bijzonder is, want hij coördineert nestkastonderzoek bij vogelwerkgroep Het Gooi e.o. Hij is ook een van de drijvende krachten achter het landelijk NEtwerk voor STudies aan nestKASTbroeders (NESTKAST). Bovendien heeft hij al dertig jaar een bosuilennestkast in zijn tuin en waren er dit jaar al twee jongen uitgevlogen. "Ik vond het al zo vreemd dat ma bosuil in de kast bleef slapen na het eerste broedsel. Dit heb ik nog nooit meegemaakt: een tweede legsel!".

Het seizoen van de uilen

De eerste legsel van dit broedpaar begon al op 24 december 2018. Veel bosuilen beginnen later in de winter met broeden. Op 26 februari vlogen twee takkelingen uit. Ze verlieten op 5 mei het territorium. Normaal blijven volwassen bosuilen stil na het broeden. Maar Ronald bleef ze horen. Ook hoorde hij vaak een gaai schreeuwen bij de nestkast, een teken dat het vrouwtje in de kast slaapt. Later in mei, net voor een enorme storm met veel regen op komst, zat het mannetje bij de nestkast te schreeuwen. Terugrekenend moet het paar op 12 mei begonnen zijn de tweede leg van eieren.

Hoe bijzonder is dit?

Dit is erg bijzonder. Uilen kunnen na vroeg mislukken van een broedsel weleens opnieuw beginnen, maar daar is hier geen sprake van. Veelzeggend is dat er in het naslagwerk Owls of Europe (1983) niets over is te vinden. In 2001 werd een tweede legsel in een studiegebied in Baskenland gedocumenteerd en dat is het enige dat we konden vinden. Andere bosuilonderzoekers in ons land hadden nog nooit van het fenomeen gehoord en ook nestkaarten van tweede legsels ontbreken. Wel moet gezegd worden dat er in de zomer vrijwel nooit meer bosuilenkasten gecontroleerd worden. Er kunnen dus tweede legsels gemist worden. Maar dat zullen er niet veel zijn, want in deze tijd worden ook nooit nestjongen (takkelingen) gezien of gehoord.

De data van het legbegin (datum eerste ei) van bosuilen in Nederland op basis van alle nestkaarten uit het Meetnet Nestkaarten (n=2428). De twee rode stippen laten het legbegin van het paar uit Blaricum zienDe data van het legbegin (datum eerste ei) van bosuilen in Nederland op basis van alle nestkaarten uit het Meetnet Nestkaarten (n=2428). De twee rode stippen laten het legbegin van het paar uit Blaricum zien (Bron: Meetnet Nestkaarten (Sovon/NESTKAST/NEM))

Voedsel

We gaan er vanuit dat hetzelfde paartje in de kast broedde. Voor deze twee uilen moet dit een enorme krachttoer zijn geweest. Van uilen is bekend dat de tijd van hun legbegin en aantal eieren sterk worden beïnvloed door de hoeveelheid voedsel die ze zien. (Bosuilen in dierentuinen worden bijvoorbeeld het hele jaar gevoerd en broeden bijna het hele jaar door). Omdat bosuilen bij uitstek muizeneters zijn, zou dit tweede legsel heel goed te maken kunnen hebben met het extreem goede muizenjaar dat nu aan de gang is.

Tekst: Leo Ballering, NESTKAST; Jeroen Nienhuis en Albert de Jong, Sovon. Met dank aan Ronald Beskers
Foto's: Harvey van Diek (leadfoto: jonge bosuil (takkeling)); Jan van der Geld

Bron: Nature Today  https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=25449